İnsanlar çelişik yaratıklardır; her biri erdemlerle süslü, kötülüklerle maluldür. Bu, tarih okunurken zihinde tutulması gereken iyi bir şeydir. Pek meşhur kimselerin pek çoğu iyi oldukları kadar kötüydüler de. Söz gelişi, büyük bir askeri lider gaddar bir katil de olabilir. Bundan öte, tarihte bir kişinin değerlendirilme biçimi bir kitaptan diğerine, bir tarihçiden diğerine, yazarın düşüncesine ve ele alınan konuya bağlı olarak değişebilir. Mesela, özel hayata odaklanan bir kitap bir hükümdarı kötü bir koca olarak betimleyebilirken, tebaasına olan etkileri üzerine eğilen bir diğer kitap aynı kişiyi sosyal reformun kararlı bir savunucusu olarak gösterebilir.

Tutarsızlıklar içinde araştırma

İngiltere’yi 1509-1547 yılları arasında idare etmiş olan VIII. Henry, hayranlık uyandırandan iğrence kadar pek çok özelliğini kişiliğinde somutlaştırmakla, tarih boyunca bol bulunan tutarsız bir karakter türünün özellikle renkli bir örneğini teşkil eder.

Eğer Hristiyanlık tarihini okuyorsanız, Henry’nin İngiltere Kilisesi’nin kurucusu olma rolünü fark edersiniz. Askeri tarihte, onun güçlü bir donanma kurma yönündeki ilgisi, İngiliz filosunun 1588 yılındaki güçlü İspanyol Armadası’na karşı kazandığı şöhretli zafere zemin hazırlayan önemli bir faktör olarak karşımızda durur. Kişisel hayatına ilgi duyarsanız onu gençliğinde yakışıklı ve atletik, sonraki hayatında ise obez ve hasta olarak hatırlarsınız. Henry’ye dair en meşhur şeyin, onun altı kez evlenmesi ve hanımlarından ikisinin hıyanetten dolayı, boyunlarının vurulmasını emretmesi olduğunu kesinlikle hatırlarsınız.

İş onlara bakış açınıza bağlıdır

Tarihteki en büyüleyici karakterlerden bazıları, bir perspektiften bakıldığında kahraman, diğerinden bakıldığında ise hain olarak görünen kimselerdir. Bunun, yine İngiliz tarihinden bir örneği, Kral I. James ile parlamentonun her iki kamarasını 1605’te havaya uçurmaya çalışan adam olan Guy Fawkes’tir. Fawkes, hükümdarın ve parlamenterlerin bir toplantısını havaya uçuracak olan çok miktardaki patlayıcıyı ateşlemeden önce suçüstü yakalandı. Suçundan dolayı idam edildi ve hâlâ İngilizlerin millî haini olarak anılır. Birleşik Krallık’ta insanlar, hâlâ, onun yakalanış yıldönümü olan her 5 Kasım’ı havai fişekler ve yakılan kuklalarla kutlar.

Ancak Fawkes, yalnızca bir hain, sadece çılgın bir bombacı değildi. O, şiddet içeren bu eylemi, resmen Protestan olan İngiltere’deki baskıcı ve Katolik karşıtı vahşi zulmü alt etme gayretinin son bir hamlesi olarak planlamış olan Katolik aktivist grubunun bir mensubuydu. O perspektiften bakıldığında, devrin pek çok İngiliz Katoliği Fawkes’i bir özgürlük savaşçısı sayıyordu.

Benzer şekilde, George Washington en büyük Amerikalılardan biri ve Ülkesinin Babası olarak görülür. Ancak olaylar farklı gelişebilirdi. Bir Amerikan sömürgecisi olan Washington, teknik olarak İngiliz Tacı’nın bir tebaasıydı. 1770’lerdeki Amerikan Devrimi başarısızlıkla sonuçlanmış olsaydı kralın, Washington’ı, asılmayı gerektiren bir suç olan hıyanetle suçlama hakkı olabilecekti ve böylelikle tarihin çukurluğuna bir hain olarak düşebilirdi.

Kompleks ve kendileriyle ters düşen kişilikler çarpıştığında, tarihin anlatısı çok yönlü olmaktan ziyade, çok boyutlu hâle gelir. Bundan dolayı, tarihle aranızda huzur olmasını istiyorsanız, herhangi bir bireyi tek bir kategoriye uydurmak için çok fazla uğraşmayın.

Dünya Tarihi for Dummies

Dünya tarihinde kişisel rehberiniz şimdi güncellendi!  Dünya tarihine dair daha fazla bilginiz olmasını mı istiyorsunuz, bu özlü rehber dünyayı bugünk&...

Kitabı görüntülemek için tıklayın.