for Dummies Türkiye, bir Nobel Yaşam markasıdır.
Gündüz gökyüzünde hareket eden bir cisim gördünüz mü? Muhtemelen kuş, uçak veya Süpermen olduğunu biliyorsunuzdur. Ama gece gökyüzünde, bir meteoru bir iridyum uydusunun ışığından veya parlamasından ayırt edebilir misiniz? Gökyüzünde fondaki yıldızlara göre yavaş ama anlaşılır hızla hareket eden bir cismin kuyrukluyıldız mı yoksa asteroid mi olduğunu söyleyebilir misiniz?
Meteorlar: Kayan Bir Yıldızla Dilek Tutmak
Hiçbir astronomi terimi meteor kadar yanlış kullanılmamıştır. Amatör astronomlar ve hatta bilim insanları çoğu zaman meteoroid veya meteorit olan bir cismi de meteor olarak adlandırmaktadır. Bu terimlerin doğru anlamları aşağıdaki gibidir:
✓ Meteor, uzaydan gelen küçük katı bir cismin (meteoroid) Yer atmosferine girdiğinde oluşan ışık parlamasıdır. İnsanlar genelde meteorları kayan yıldız veya düşen yıldız olarak adlandırırlar.
✓ Meteoroid uzayda bulunan küçük katı cisimlerdir. Genellikle bir asteroidin veya kuyrukluyıldızın parçasıdır. Bazı meteoroidler Mars’tan ve Ay’dan kopmuş kaya parçalarıdır.
✓ Meteorit ise uzaydan gelen bu küçük katı cisimlerin Yer’e düştüklerinde (yüzeye ulaştıklarında) aldığı adlandırmadır. Her gün Yer’e yaklaşık 100 ton ağırlığında meteorit düşmektedir.
Eğer bir meteoroid Yer atmosferine girerse parlak bir meteor olarak görülebilir. Eğer bir meteoroid yeterince büyükse atmosferde yanıp yok olmadan yere düşebilir ve bir meteorit olabilir. Bilim insanları ve koleksiyoncular için önemli olduğundan birçok insan bu düşen meteoritleri bulmaya ve toplamaya çalışmaktadır.
Meteoroidlerin başlıca iki farklı kökeni vardır:
✓ Kuyrukluyıldız meteoroidleri, kuyrukluyıldızlardan gelen yumuşak toz parçacıklarıdır.
✓ Asteroid meteoroidlerinin büyüklükleri mikroskobik boyutlardan iri kaya parçalarına kadar olabilir. Güneş etrafında yörüngede dolanan küçük gezegenlerden kopan parçalardan oluşmaktadır.
Bir bilim müzesine gittiğinizde sergide gördüğünüz bir meteorit muhtemelen Yer’e düşmüş bir asteroid meteoroididir (nadir durumlarda Mars’a veya Ay’a çarpan büyük bir cismin nedeniyle kopan kaya parçaları). Bu parçalar taş, demir (aslında paslanmaya dayanıklı nikel ve demir karışımı) veya her ikisinden de meydana gelebilirler. Bilim insanları bu meteoritlere taş, demir veya taş-demir meteoriti adını verirler.
