for Dummies Türkiye, bir Nobel Yaşam markasıdır.
Bazı düşünürler, maddi dünyadaki pratik problemleri çözmeye daha çok ilgiliydi. Eğer, Francis Bacon’un düşündüğü üzere, fiziki gerçeklik, yalnızca bilinmekle kalmayıp kontrol de edilebiliyor idiyse, o takdirde, onu kontrol için yol ve yöntemler geliştirmek mühendislere düşerdi.
O mühendislerden biri; İngiltere’den Jethro Tull (1674-1741), tohum ekme makinesini icat etmiştir. (1970’lerdeki bir folk rock grubunun bu mucidin adını çalmasının pek de makul bir gerekçesi bulunmuyor.) Makine (Jethro Tull orkestrasının öne çıkan enstrümanı flütün aksine), ürünlerin daha hızlı ve aralarındaki yabani otları temizleyebileceğiniz şekilde düzenli sıralar hâlinde ekilebilmesine imkân verdi. Bunun sonucunda tarım mahsulü üretimi arttı.
İngiltere’den Thomas Savery (1650-1715) de pratik alanlarda düşündü. O, 1698’de, buhar basıncını kalay ve kömür madenlerindeki suyu dışarı pompalamak için kullanılan bir cihazın patentini aldı. Savery, demirci Thomas Newcomen’in yardımıyla, cihazını ticari olarak makul bir buhar makinesi olana kadar geliştirdi. Asıl kullanım alanı su pompalamak olarak kaldı, ama buhar makinesinin, bir un değirmeninde olduğu gibi, öğüten tekerleri çevirmek için kullanılması, aynı ölçüde pratik olan diğer kişilere nasip oldu.
On sekizinci yüzyılın ikinci yarısında, İngiltere Nottingham’da eğitimsiz bir marangoz olan Thomas Hargreaves (1774-1847), tekstil üretim kapasitesini, çıkrığınkinin çok ötesine taşımayı mümkün kılan; birçok ipliği aynı anda eğirmek için birçok kirmeni bir çerçeveye koyan bir makine yaptı. Kendi eğiren jenny’sinin (Makineye eşinin adını vermişti.) patentini 1768’de aldı. Ertesi yıl, Richard Arkwright, genelde değirmenlerdeki taşların döndürüldüğü üzere, bir su dolabı ile çalıştırılabilen benzer bir cihazı piyasaya çıkardı.
Yüzyıllardır, kadınlar elle iplik eğirmiş ve el tezgâhlarında kumaş dokumuşlardı. Bunlara ev içi sanayi denildi, çünkü bu insanların evlerinde icra ediliyordu. Arkwright’ın makinesi ve diğerleri çok büyük, çok pahalı ve insanların evlerinde kullanmayı beceremeyecekleri kadar giriftti.
İş adamları, Arkwright’ın su çerçevelerinden birkaçının, onları çalıştıracak ücretli işçilerle birlikte, kocaman bir odaya kurulabileceği geniş binalar inşa etti. Bu süreç, 1779 yılında, Samuel Crompton eğiren katırı (ona eniştesinin adını vermişti –değil elbette, şaka yapıyorum.) piyasaya sürdüğünde, daha büyüdü, hızlandı ve daha güçlü hâle geldi. Suyla çalışan katır, aynı anda 1000 ipliğe kadar eğirebiliyor ve yeni çıkmış buhar makinesine de monte edilebiliyordu.
Büyük ölçekli endüstrileşme harekete geçmişti. İskoçyalı James Watt buhar makinesini 1790 yılında mükemmel hâle getirdi ve bu yeni fabrika sistemini daha fazla ve daha zengin yatırımcılar destekledi. Malların seri üretimi, onları taşımanın daha iyi yollarına ve imalatın gerektirdiği ham maddelere olan ihtiyacı ortaya çıkardı. Sanayileşme, mavna trafiği için yaygın kanallar ağına zemin hazırladı. Bunun üzerine, bazı parlak mucitler buhar makinesini hareketli kılmanın yollarını aradı. Bu da, demir yolları ve buharlı gemiler ve iyice bildiğiniz üzere, o vakitten beri yeniliklerin hep olagelmesi demekti.
