for Dummies Türkiye, bir Nobel Yaşam markasıdır.
Nicola Tesla elektriğin ABD’deki gelişiminde önemli rol oynayan her iki dev şahsiyetle de çalışmıştır: Thomas Edison ve George Westinghouse. Thomas Edison ticari anlamda uygulanabilir ilk elektrikli aydınlatma ampulünü geliştirmiştir. O toplumun onu alacak gücü yoksa değersiz bir şey olacağını biliyordu. Edison’un şirketi General Electric, doğru akım (DC) denilen elektrik iletim sistemini kullanan elektrik jeneratörleri üretmiştir. Ancak Tesla farklı düşüncelere sahipti. Edison’un yöntemleri onda hayal kırıklığı yaratınca ondan ayrılıp Westinghouse için hâlen ABD’nin (ve diğer ülkelerin de çoğunun) standart elektrik iletim yöntemi olan rakip bir jeneratör sistemi (alternatif akım - AC) geliştirdi.
Tesla bir yandan Westinghouse için çalışırken bir yandan da çok daha büyük düşüncelerle kendi şirketini kurdu. Tasavvur ettiği şey bedava elektriği kablolar olmadan atmosfer üzerinden iletmekti. Tesla Bobini diye adlandırılan bir alet icat etti. Bu alet çok büyük gerilime sahip elektriği püskürtüyordu. (Genelde günümüzün bilim müzelerinin başköşelerine konan bu aletler, heyecan verici çatırdamalarla büyük şimşekler çaktırıyorlardı.) Tesla, bu aletin yeterince büyüğünü icat etmesi hâlinde, elektriği kente kurulan bir alıcıya aralarında hiçbir şey olmadan ışınlayabileceğine inanıyordu.
Yıllar boyunca, Tesla New York ve Colorado Springs’te araştırma faaliyetleri yürüttü. Burada teorilerini test etmek için devasa jeneratörler ve aktarım antenleri inşa etti. Sık sık kazalar oldu:
✓ New York’ta, geliştirdiği “armonik tınlaşım” aleti, laboratuvarına bitişik binaların tüm parçalarını titreştirerek neredeyse yıkacaktı. Yapacağı aletin yeterince güçlü olması hâlinde New York’u yıkacağından ve dünyayı ikiye böleceğinden korktu.
✓ Colorado Springs’te daha tecrit edilmiş bir laboratuvarda daha sonra yaptığı bir deneyde yerden havaya uçuşan arklar kentin yangın musluklarına kadar bir yay çizdi. Hâlâ, onun Büyüten Aktarıcısı, arada kablo olmaksızın elektrik ampullerini 40 kilometre uzaktan yakabilmektedir.
Komplo teorisyenleri Tesla’nın kablosuz elektrik konusundaki düşüncelerinin elektrik donanımı üreten büyük şirketlerce engellendiğini ileri sürer. Yine de onun yüzlerce patenti ve kendisine ait yığınla belge, 100 yıldan fazla bir süredir halkın erişimine açıktır ve onun deneylerini yeniden yaratmak isteyen birisinin önünde hiçbir engel de yoktur. Tabii bolca ölüm ve yıkım dışında hiçbir şey; ne de olsa Tesla, binlerce volt elektrikle çalışıyordu.
Bir grup meraklı ve deneysever, hobi olarak kendi Tesla Bobini’ni üretmiş ve onlarla gerçekten çok tehlikeli, ölümcül ve bazı durumlarda her bakımdan aptalca deneylere girişmişlerdir.
Bu ışın barışçıl mı, yoksa ölümcül mü?
Tesla o kadar da nahif biri değildi. Elektromanyetik enerjinin yıkıcı gücünü görmüştü. 1930’larda, daha ölümcül bir niyet doğrultusunda Wardenclyffe Kulesi tarzında bir kule daha inşa etmenin planlarını yaptı. Bir parçacık ışını silahı (Bilim kurgu yazarları ve resimli romanların bu günlerde “ışın silahı” diye andıkları şey) tasavvur ediyordu. Düşüncesi enerjiden oluşan bir ışını, havadaki bir uçağı vurup düşürebilecek seviyede güçlendirmek için gerekli odaklamayı sağlamaktı. Tesla ona ironik bir şekilde “Barış Işını” adını verdi, bu silah o kadar korkunçtu ki bütün savaşları durdurabilirdi. (Elbette, kafa koparan makinenin mucidi Dr. Guillotine ve TNT’nin mucidi Alfred “Barış Ödülü” Nobel’den tutun da mitralyöz ve atom bombasınınkine kadar bütün korkunç silahların mucitleri bu inançtaydılar.)
Işın silahı asla üretilmedi ve Tesla öldükten sonra icadın en temel şemaları hiç bulunamadı. FBI, Tesla’nın dairesine ABD’li yetkililerden önce Rus casusların gizlice girdiğini ve kasasını açmayı başardıklarını ileri sürdü.
| Wardenclyffe Kulesi ve Tesla’nın “Dünya Sistemi” | |
| 1901’den itibaren, Tesla uzun süredir düşünü kurduğu “Dünya Sistemi” için finansal destek toplamıştır. Long Island’da Wardenclyffe Kulesi diye anılan, 57 metre yüksekliğiyle dünyanın en büyük tuzluğuna benzeyen, tepesi kubbeli bir kule inşa etmiştir. Tesla’nın nihai planı, bu kuleleri dünyanın her yerinde inşa etmekti; böylece küresel bir radyo ve navigasyon sistemi, dünyanın saatlerini eş zamanlı yapmak ve en büyük arzusu olan özel bir yer altı iletkeni ve çatıdaki çanak biçimli bir anten vasıtasıyla herkese kablosuz ve ücretsiz bir şekilde elektrik iletmek olanağı doğacaktı. |
Tesla'nın düşü herkese ücretsiz elektrik sunmaktı ama finansörü J. P. Morgan o kadar da eli açık değildi. Tesla’nın “bedava elektrik” planlarını Mucit insancıl hedeflerini açıkladığında, Morgan finans ekibiyle birlikte orayı terk etti. Kule hiçbir zaman tamamlanamadı ve I. Dünya Savaşı |
